4 กันยายน 2566…หากบรรดาถ้วยที่มักใช้คำว่า “เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม” ยังคงเคลือบด้วยพลาสติกบางๆ แต่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่ามันสามารถชะล้างสารเคมีออกมา และเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต
ทุกปี ทั่วโลกต้องใช้ถ้วยกาแฟแบบใช้ครั้งเดียวทิ้งนับแสนล้านใบ ส่วนใหญ่ไม่ได้รีไซเคิล การเปลี่ยนมาใช้ถ้วยกระดาษของเครือร้านกาแฟรายใหญ่ถือเป็นก้าวที่ดีใช่ไหม ดี แต่ไม่มาก
ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ Environmental Pollution เมื่อเร็ว ๆ นี้แสดงให้เห็นว่าถ้วยกระดาษอาจมีพิษได้มากพอ ๆ กับถ้วยพลาสติกทั่วไป หากท้ายที่สุดแล้วมันถูกทิ้งเป็นขยะในสภาพแวดล้อมตามธรรมชาติ ถ้วยกระดาษที่ดูเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมถูกเคลือบด้วยพลาสติกบาง ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำกาแฟซึมเข้าไปในกระดาษ และซับในนี้สามารถปล่อยสารพิษออกมาได้
Bethanie Carney Almroth รองศาสตราจารย์ด้านวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อมแห่งมหาวิทยาลัยโกเธนเบิร์กในสวีเดน หัวหน้าทีมผู้ทำการศึกษากล่าวว่า “มีสารเคมีหลุดออกมาจากวัสดุเหล่านี้”
เมื่อพยายามประเมินผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมของถ้วยกาแฟแบบนำกลับบ้าน การทดลองส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่ฝาพลาสติกและถ้วยโพลีสไตรีน ถ้วยกระดาษไม่ถูกนำมาตรวจสอบมานานแล้ว
เพื่อจัดการกับการควบคุมดูแลนี้ Carney Almroth และเพื่อนร่วมงานของเธอได้ทดสอบผลกระทบของถ้วยกระดาษและพลาสติกต่อตัวอ่อนของมิดจ์ ซึ่งมักใช้ในการทดสอบความเป็นพิษ โดยวางถ้วยใส่น้ำอุณหภูมิปานกลาง และปล่อยทิ้งไว้นาน 4 สัปดาห์ จากนั้นตัวอ่อนจะถูกเก็บไว้ในตู้ปลาที่มีน้ำหรือตะกอนปนเปื้อนจากถ้วยกระดาษและพลาสติก ไม่ว่าแหล่งที่มาของการปนเปื้อนจะเป็นเช่นไร ตัวอ่อนจะเติบโตน้อยลงในตะกอน และการสัมผัสกับน้ำที่ปนเปื้อนก็เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาเช่นกัน
นักพิษวิทยานิเวศไม่ได้วิเคราะห์ทางเคมีเพื่อดูว่าสารใดบ้างที่ถูกชะออกจากถ้วยกระดาษลงไปในน้ำและตะกอน แม้ว่า Carney Almroth จะสงสัยว่าสารเคมีผสมกันทำให้เกิดความเสียหายก็ตาม แต่มันยากที่จะให้รายละเอียดมากกว่านี้ เนื่องจากไม่รู้ว่ามีวัสดุใดบ้าง “ทั้งหมดนี้คงจะง่ายกว่ามากหากบริษัทต่างๆ ต้องแจ้งให้ผู้บริโภคทราบว่าใช้สารอะไรบ้างในผลิตภัณฑ์ของตน” เธอกล่าว
ถ้วยกาแฟทำจากวัสดุสังเคราะห์และสารเคมีที่ซับซ้อน ผู้ผลิตเพิ่มสารช่วยในการแปรรูป สารเพิ่มความคงตัวของความร้อน และสารอื่นๆ ซึ่งหลายชนิดทราบกันว่าเป็นพิษ แม้ว่าจะใช้วัสดุที่ได้มาจากพืช เช่น กรดโพลิแลกติก ซึ่งเป็นวัสดุที่ได้มาจากข้าวโพด มันสำปะหลัง หรืออ้อยที่ใช้ในการเคลือบถ้วยกระดาษ ผู้ผลิตถ้วยมักจะเติมสารเคมีอื่น ๆ อีกจำนวนหนึ่งในระหว่างกระบวนการผลิต
Jane Muncke นักพิษวิทยาด้านสิ่งแวดล้อมจากการฝึกอบรมและปัจจุบันเป็นกรรมการผู้จัดการของ the Food Packaging Forum องค์กรการสื่อสารทางวิทยาศาสตร์ในสวิตเซอร์แลนด์ ให้ความเห็นว่า การวิเคราะห์ทางเคมีบางครั้งอาจทำให้กระจ่างเกี่ยวกับองค์ประกอบของสารที่อยู่ในถ้วยพลาสติกหรือกระดาษ แต่การทดสอบเหล่านี้ก็ไม่สามารถระบุได้เสมอไปว่ามีอะไรอยู่บ้าง
“สารที่แน่นอนไม่ได้มีเฉพาะนักวิทยาศาสตร์เท่านั้นที่รู้ แต่ยังรวมถึงผู้ผลิตและจำหน่ายบรรจุภัณฑ์ด้วย”
Muncke เสริมว่า ในระหว่างการผลิตผลิตภัณฑ์ที่ประกอบด้วยพลาสติก อาจเกิดปฏิกิริยาเคมีโดยไม่ได้ตั้งใจระหว่างวัสดุที่ใช้สร้างสารใหม่ สารเคมีอาจเป็นอันตรายได้เนื่องจากส่วนผสมเฉพาะที่ใช้ (สิ่งที่เรียกว่า “ส่วนผสมที่เป็นพิษ”) การควบคุมปริมาณของสารแต่ละชนิดในถ้วยจึงไม่ค่อยสมเหตุสมผล ไม่มีใครแน่ใจว่าจะมีผลกระทบอย่างไร
การปรับปรุงแนวทางปฏิบัติในการรีไซเคิลถือเป็นขั้นตอนที่สมเหตุสมผลในการพยายามป้องกันไม่ให้สารเคมีอันตรายถูกทิ้งสู่ธรรมชาติ แต่นักวิจัยกล่าวว่า วิธีที่ดีที่สุดคือ เลิกใช้ถ้วยกระดาษแบบใช้แล้วทิ้งไปพร้อมกัน เป็นเรื่องยากสำหรับศูนย์รีไซเคิลส่วนใหญ่ที่จะแยกสารเคลือบพลาสติกออกจากกระดาษของถ้วย
ตัวอย่างเช่น ในสหราชอาณาจักร มีศูนย์รีไซเคิลเพียงไม่กี่แห่งรับถ้วยกระดาษ ร้านกาแฟหลายแห่งจะรวบรวมแก้วเหล่านี้เพื่อนำไปรีไซเคิล แต่การต้องทิ้งถ้วยกระดาษจะทำให้ความสะดวกสบายจากผลิตภัณฑ์แบบใช้ครั้งเดียวลดลง ปัจจุบัน ในสหราชอาณาจักร แก้วกระดาษเพียง 4 ใน 100 ใบเท่านั้นที่ถูกรีไซเคิล
นอกจากนี้ การชะล้างสารเคมีไม่ได้เป็นเพียงปัญหาเมื่อมีการทิ้งถ้วยกระดาษเท่านั้น แต่ยังเริ่มต้นได้เมื่อใช้ถ้วยอีกด้วย ในปี 2019 กลุ่มวิจัยจากอินเดียเติมน้ำร้อนลงในถ้วยกระดาษเพื่อดูว่ามีการปล่อยอนุภาคพลาสติกหรือสารเคมีออกมาหรือไม่
Anuja Joseph ผู้ได้รับทุนวิจัยจากสถาบันเทคโนโลยีแห่งอินเดีย ในเมืองคารักปูร์ ตอบผ่านอีเมลว่า สิ่งที่ทำให้ประหลาดใจคือจำนวนอนุภาคไมโครพลาสติกที่ถูกชะลงไปในน้ำร้อนภายใน 15 นาที โดยเฉลี่ยมีอนุภาค 25,000 ชิ้น ต่อถ้วยความจุ 100 มล. นักวิจัยยังพบร่องรอยของสารเคมีอันตรายและโลหะหนักในน้ำและซับพลาสติกตามลำดับด้วย
ถ้วย “แบบใช้ซ้ำได้” ไม่ได้ดีกว่า หลังการนำไปล้างเสมอไป เนื่องจากถ้วยเหล่านี้มักทำจากพลาสติก ความร้อนและการสึกหรอเร่งการชะล้าง และเครื่องดื่มที่เป็นกรด เช่น กาแฟ จะดูดซับสารเคมีได้ง่ายขึ้น
Carbon Footprint ของถ้วยพลาสติกที่นำกลับมาใช้ใหม่ยังเป็นข้อโต้แย้ง: ถ้วยที่นำกลับมาใช้ใหม่จะต้องถูกใช้ระหว่าง 20 ถึง 100 ครั้ง เพื่อชดเชยการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเมื่อเทียบกับแก้วแบบใช้แล้วทิ้ง ข้อมูลตามการประมาณการชี้ว่า ต้องใช้พลังงานจำนวนมากในการทำให้ถ้วยแบบใช้ซ้ำได้ทนทาน รวมถึงน้ำร้อนที่ต้องใช้ล้าง กล่าวคือ อย่างน้อยถ้วยพลาสติกที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้ก็มีศักยภาพที่จะใช้งานได้นานขึ้น และรีไซเคิลได้ง่ายกว่า
สำหรับ Carney Almroth ถ้วยพลาสติกแบบใช้ซ้ำได้ไม่ใช่คำตอบ เธอเชื่อว่า วัตถุดิบที่นำมาสกัดและแปรรูปเป็นพลาสติกควรใช้น้อยลง
“เรายังต้องพิจารณาทางเลือกอื่นที่มีคนเสนอมา ขณะที่เราเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งที่ยั่งยืนมากขึ้น เพื่อให้แน่ใจว่าเราจะไม่เพียงแค่เปลี่ยนผลิตภัณฑ์หนึ่งด้วยผลิตภัณฑ์อื่น” เธอกล่าว
Carney Almroth เป็นหนึ่งในสมาชิกของกลุ่มนักวิทยาศาสตร์ ผู้นำเสนอข้อมูลในการทำสนธิสัญญาพลาสติกระดับโลก ซึ่งการประชุมครั้งต่อไป จะมีขึ้นที่เคนยาในเดือนพฤศจิกายนนี้
ระหว่างนี้ การค้นหาวิธีแก้ปัญหาที่ปลอดภัยและยั่งยืนยิ่งขึ้นยังคงดำเนินต่อไป บริษัทบางแห่งอบถ้วยกินได้ที่ทำจากวาฟเฟิลหรือบิสกิต หรือใช้เทคนิคคล้ายโอริกามิในการพับกระดาษลงในถ้วย ทั้ง Carney Almroth และ Muncke มองเห็นศักยภาพของบริษัทต่างๆ ในการใช้วัสดุที่มีอยู่แล้ว เพื่อทำให้เกิดเป็น circular economy จากนั้น ร้านกาแฟก็จะสามารถใช้แก้วพลาสติกและกระดาษราคาประหยัดนำมาทดแทนได้ง่ายขึ้น
ตัวอย่างเช่น แก้วที่ช่วยให้เครื่องดื่มอุ่นได้นานขึ้น โดยค่าการนำความร้อนต่ำจะทำให้ความร้อนในของเหลวกระจายตัวในถ้วยช้าลง และเป็นสารเฉื่อยทางเคมี ซึ่งหมายความว่าไม่มีการชะล้าง (แม้แต่แก้วเคลือบของถ้วยเซรามิกก็ยังละลายได้เล็กน้อย และซึมออกมาได้ระดับหนึ่ง) แม้ว่าแก้วจะรีไซเคิลได้อย่างไม่มีข้อจำกัด แต่ก็มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าพลาสติก มันทำจากวัตถุดิบธรรมชาติ เช่น ทราย ซึ่งต้องขุดมาใช้ และละลายที่อุณหภูมิสูงมาก
เหล็กกล้าไร้สนิม ซึ่งเป็นโลหะที่ใช้กันทั่วไปสำหรับขวดน้ำที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้ ถือเป็นคู่แข่งอีกรายหนึ่ง แต่กาแฟในถ้วยเหล็กจะเย็นตัวเร็วกว่าถ้วยเซรามิกและแก้ว เนื่องจากความร้อนถูกถ่ายโอนไปยังวัสดุแล้วจึงส่งไปที่ฝ่ามือของคุณ อย่างไรก็ตาม เป็นวัสดุทนกว่า จึงเหมาะสำหรับดื่มระหว่างเดินทาง
Munde กล่าวว่า ไม่ว่าจะประสบความสำเร็จด้วยวัสดุชนิดใด การเปลี่ยนจากถ้วยแบบใช้แล้วทิ้งจะต้องใช้โมเดลธุรกิจ และแนวทางที่เป็นนวัตกรรม เธอหมายถึงบริษัทต่างๆอาจค้นพบวิธีปฏิบัติได้จริง เช่น ให้เช่าใช้ และรวบรวมถ้วยที่นำกลับมาใช้ใหม่ ล้างถ้วยอย่างเหมาะสม ตรวจสอบให้แน่ใจว่าถ้วยเหล่านั้นไม่ปนเปื้อน แล้วจึงนำกลับเข้าสู่การหมุนเวียน
“สิ่งที่ยากคือการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้คน สร้างโครงสร้างพื้นฐานทั้งหมด นั่นต้องใช้เงินจำนวนมาก เพราะความสะดวก ราคาที่ถูกมาก ๆ ทำให้การเลิกใช้ถ้วยแบบใช้แล้วทิ้งเป็นไปได้ยาก”
ที่มา
